“θεωρώ ότι υπάρχουν ακομη και μέσα σε αυτήν την άθλια Εκκλησία καλοί κληρικοί και πιστοί, τους οποίους οφείλουμε να τιμούμε.” Βεβαίως – αλλά ως άτομα, όχι ως δείγματα του τι μπορεί να βγάλει η Εκκλησία.
Εξακολουθώ να θεωρώ ότι αν υπάρχουν αξιόλογοι άνθρωποι στους κόλπους της εκκλησίας αυτό δεν το οφείλουν στο ότι βρέθηκαν στους κόλπους της εκκλησίας, έστω και με την έννοια που το λέτε εσείς – ότι άντλησαν δηλαδή από τα θετικά στοιχεία του χριστιανικού κηρύγματος. Νομίζω ότι πρόκειται για την κλασσική παρανόηση που χρησιμοποιείται συχνά και ως επιχείρημα για την αξία του χριστιανισμού, ότι δηλαδή είναι αξιόλογος επειδή ο Ιησούς φέρεται να κήρυξε κάποιες υψηλές ηθικές αξίες. Για μένα η παρανόηση συνίσταται στο εξής: αν αξιολογούμε τον χριστιανισμό ως “καλό” επειδή κηρύττει κάποιες υψηλές ηθικές αξίες, αυτό δείχνει ότι έχουμε ήδη κάποιο άλλο κριτήριο για το τι συνιστά υψηλή αξία και το εαφρμόζουμε στον χριστιανισμό για να τον αξιολογήσουμε. Επομένως, το βασικό ηθικό μας σύστημα δεν είναι ο χριστιανισμός αλλά κάποιο άλλο (το οποίο δεν είναι ανάγκη να διαθέτει όνομα και ταμπέλα, κατά πάσα πιθανότητα είναι προσωπικό και απόρροια των εμπειρικών μας αξιολογήσεων).
Θεωρώ λοιπόν ότι οι αξιόλογοι άνθρωποι εντός της Εκκλησίας δεν έγιναν τέτοιοι επειδή επηρεάστηκαν από το χριστιανικό κήρυγμα, αλλά επέλεξαν να ακολουθήσουν το χριστιανικό κήρυγμα επειδή ακριβώς ήδη είχαν ενστερνιστεί τις υψηλές αξίες που αυτό κηρύττει, και κράτησαν από τον χριστιανισμό μόνο αυτό του το κομμάτι.
Θυμηθείτε αυτό που λέει ο Σωκράτης δεν θυμάμαι σε ποιον διάλογο:
Η ηθική είναι καλή επειδή αρέσει στους θεούς, ή τους αρέσει επειδή είναι καλή;